Tetanoz, yaralara bulaşan "Clostridium tetani" isimli bakterinin ürettiği zehrin vücuda girmesiyle meydana gelen ve çoğunlukla öldürücü bir enfeksiyon hastalığıdır.

Bu bakterinin ürettiği zehrin etkisiyle kasılma, nöbetler ve vücudun katılaşması hastalığın karakteristik özelliklerindendir. Tetanoza neden olan bakteri, toprakta, bazı insan ve hayvanların bağırsaklarında ve dışkılarında bulunur. Her türlü yaralanma sonucu bu bakteri yaraya bulaşabilir ve hastalığa yol açabilir. Bu nedenle yaralanmalarda çok dikkatli olmak ve hemen tedbir almak gereklidir.

Türkiye'de tetanoz özellikle çocuklarda görülür. Kırsal kesimlerde evde yapılan doğumlarda, ebe görevini üstlenen bilgisiz kişiler doğum sonrasında çocuğun göbek kordonunu jilet ya da diğer kesici aletlerle, mikroplardan arındırılmaksızın keserler. Bu kesici aletlerde tetanos mikrobu varsa, kordon yoluyla çocuğa bulaşıp onu hastalandırabilir ve hasta bebek çoğu zaman kısa süre içinde hayatını kaybedebilir. Tetanoz ayrıca yanıklar, çivi veya diken batması, temiz olmayan iğneler, düşme veya çeşitli sebeplerle kanamalar sonucu da gelişebilir.

Tetanoz, Clostridium tetani bakterisinin ürettiği ve protein yapısında olan "tetanospazmin" isimli zehir nedeniyle ortaya çıkar. Bu zehir, sinir lifleri ve kan yoluyla merkezi sinir sistemine ulaşır. Zehir, kasların kasılma şiddetini düzenleyen sinir sisteminde bozukluklara yol açar ve dışarıdan gelen ışık, ses, dokunma gibi uyarıcıların merkezi sinir sistemine abartılı şekilde yansımasına neden olur. Böylelikle kaslarda şiddetli kasılma ve gevşeme nöbetlerine, hatta bazen çözülmeyen kasılmalara neden olur. Zehir, sinir hücrelerine bağlanarak etkisini gösterir; bu etkiler hastanın hayatta kalması durumunda geçicidir. Hastalığın kuluçka süresi 2-56 gün arasında değişir, ancak vakaların %80'inde bu süre 14 gündür. Kuluçka süresi 2-4 gün olduğunda ölüm riski %100'dür.

Baş ağrısı, gerginlik, kolayca uyarılma, çenede ağrı ve sertlik, karın ve bel ağrısı, yutma güçlüğü, ağız açmada zorluk, yüz kaslarındaki kasılmalar nedeniyle yüzde acı bir gülümseme başlıca belirtilerindendir. Dışarıdan gelen küçük bir uyarı bile şiddetli kasılmalara yol açabilir. Hastanın gırtlak veya solunum kaslarının kramp şeklinde kasılıp gevşeyememesi nedeniyle boğulma veya solunum durması görülebilir. Solunum durmasıyla hastanın oksijeni azalır ve beyin bu nedenle ciddi hasar görebilir veya tamamen işlevini yitirir. Solunum durması ve beyin hasarı, ölüme yol açan başlıca nedenlerdir. Hayatta kalabilen hasta 2 hafta içinde iyileşir.

Tetanoza yakalanan hastaların derhal hastanede tedavi edilmesi gereklidir. Hastaya tetanos antiserumu damardan verilir. Antiserum uygulaması için belirtilerin ortaya çıkmasını beklemeye gerek yoktur. Herhangi bir yaralanmada veya yanıkta koruyucu önlem olarak antiserum uygulanabilir. Antibiyotikler tedavide önemli bir rol oynamazlar. Kasları gevşetmek için uygun ilaçlar verilmesi yerindedir. Hastaların loş ve gürültüsüz bir odada tedavi edilmeleri gereklidir. Tetanos hastalığına karşı en iyi koruma, tetanos aşısının belli aralıklarla yapılmasıdır. Tetanos aşısı, bakterinin ürettiği zehrin zararsız hale getirilmiş şeklidir. Yeni doğan çocuklara 2-3 aylıkken, içinde tetanosun da bulunduğu karma aşı yapılır ve belirli aralıklarla tekrarlanır. Okul çağındaki çocuklar ve yetişkinler 3 doz şeklinde difteri ve tetanos aşısı olmalıdırlar. İlk 2 doz 4-6 hafta arayla, üçüncü doz ikincisinden 6-12 ay sonra uygulanır. Daha sonra ise her 10 yılda bir difteri ve tetanos aşısı yapılmalıdır. Eğer son aşılanma herhangi bir yaralanmadan 5 yıl önce olmuşsa, yara alan kişiye antitoksin veya aşı yapılması gerekmez.